Mijn lief is een componist (hij zei dat dat de zin was waarmee ik dit stuk zou beginnen en wie ben ik om tegen mijn eigen voorspelbaarheid in te gaan?)

En ik snap niet hoe dat werkt. Ik snap niet hoe zijn hersens muziek maken en dat dan opschrijven en arrangeren en orkestreren. Ik vind dat even magisch als kunnen betalen door het scannen van een QR-code. Ik zie het resultaat, dus ik weet dat het werkt, maar ik snap niet hoe het gebeurd is.

Een conversatie over klassieke muziek

Enfin, mijn lief wilde graag naar een uitvoering van ‘Mantra’ van Karlheinz Stockhausen gaan kijken. Met mij.

Hoe dat op voorhand ging.

Lief: ‘Euhm, zal ik wat uitleg geven over wat we gaan horen?’

Ik: ‘Ok. Vertel maar.’

Lief: ‘Gitsiewat. Blufpodwak. Bluuurhugi.’

Ik: ‘Hmm, ik snap het al niet meer echt goed.’

Lief: ‘Ik ben echt benieuwd wat je ervan gaat vinden. Zullen we naar de inleiding gaan, dan heb je wat meer context.’

Ik: ‘Ok, lijkt me wel interessant. Maar hoeveel moeilijker dan gewone klassieke muziek kan dit zijn? Ik heb al wel eens een concert bijgewoond, ik ben geen totale nitwit.’

Lief: ‘…’

Toen gingen we naar de inleiding.

Dat was super-interessant, op een journalistieke manier. Stockhausen blijkt een waanzinnig fascinerend figuur, die de mensen met wie hij samenwerkte bijvoorbeeld in zijn huis uitnodigde en hen bij aankomst een schema overhandigde waarin tot op de minuut beschreven stond hoe hun tijd samen zou ingevuld worden, tot en met ‘vijf minuten wandelen in de tuin’ toe.  Hij experimenteerde met stukken waarbij heel veel elementen openlagen voor de interpretatie van de uitvoerder, maar ook met stukken zoals ‘Mantra’ waarbij hij tot in de petieterigste details uitschreef hoe iets gebracht moest worden, waar de microfoons moesten staan, hoever de piano’s van mekaar moesten staan, enzovoort. Ik vind dat zot.

 

Iemand vroeg: hoe moeten wij luisteren naar deze compositie? Op een muzikale of op een filosofische manier?

Toen begon ik een beetje bang te worden.

Een van de twee pianisten zei: ‘Het is een totaalervaring. Vergelijk het met een wandeling maken in de bergen. Het landschap kan op elk moment anders zijn, je kan snel en traag gaan, het weer kan elk moment omslaan, er kan vanalles gebeuren, maar je blijft gewoon wandelen en rondkijken’.

Hmm.

Toen was de inleiding gedaan en was er nog een uur tijd. Waarin wij frietjes gingen eten in de frituur. (beste frituur van Antwerpen trouwens). Want wat past er beter bij experimentele klassieke muziek dan frieten met mayonaise?

En dan. Mantra.

Om even de context te schetsen: ‘Mantra’ van Stockhausen is een compositie van 1 uur en 15 minuten, uitgevoerd door twee pianisten die naast piano spelen ook nog crotales bespelen en (hard) op een woodblock slaan. En dan is er ook nog iets met elektronica die het geluid soms vervormen, maar hoe dat werkte, heb ik niet gesnapt. Maar er was wel een apart mannetje voor, dus het was heel belangrijk. Het is een moderne compositie, uit 1970, die nu nog altijd op exact dezelfde manier opgevoerd wordt als 46 jaar geleden, dankzij het petieterigste-details-scenario van Stockhausen.

En toen begon het. Ik probeerde mentaal door de bergen te wandelen. Het lukte. Na vijf minuten lukte het niet meer.

Na tien minuten begon ik na te denken. Over dat mijn lief jarig was morgen en hoe ik de tafel zou versieren. Over onze poetsvrouw, die morgen zou komen of toch niet, nee, dat was volgende week. Over het huis van onze poetsvrouw, over hoe dat eruit zou zien. En hoe die daar zou poetsen. En hoe vaak. Over het feestje waar we zaterdag naartoe gingen en wat ik ging aandoen. Over wat ik achteraf zou zeggen tegen mijn lief, over Stockhausen. Ik was gefrustreerd, want tijdens de inleiding had ik zoveel dingen gehoord die ik zou kunnen ontdekken in de muziek en ik kon ze niet vinden. Ik vroeg mij af of mijn lief ze wel hoorde.

Op een bepaald moment viel ik in slaap (JA SORRY OK). Ik werd wakker omdat iedereen lachte. Ik dacht dat iedereen met mij lachte, omdat ik in slaap was gevallen. Maar nee, de pianisten hadden net iets grappigs gedaan. Ik had het gemist. De jongen naast mij viel ook soms in slaap. Hoera, ik was niet de enige slaper. Ik had zin om mij om te draaien (we zaten op de eerste rij) en te kijken naar hoe al deze mensen Stockhausen beleefden. Maar dat kan je niet maken. Dus keek ik naar de pianisten en snapte ik geen hol van de muziek. Soms gebeurde er iets grappigs, één keer was het zo grappig dat mijn lief en ik dit moment nog regelmatig nadoen thuis. En dan moeten wij allebei heel hard lachen.

Op een bepaald moment was het stuk gedaan. We applaudisseerden. Terwijl ik klapte, dacht ik: Ik heb hier werkelijk geen ene hol van gesnapt. Dit was het vreemdste uur ooit en ik ga nooit meer mee.

Maar…

Nu is het een maand later. En eigenlijk heb ik het idee dat ik er toch iets aan heb overgehouden. Namelijk:

1. Een goed verhaal.
2. Een felle discussie met mijn lief over muziek. (altijd interessant)
3. Een confrontatie met het feit dat er ongelofelijk veel manieren zijn om de wereld te zien en te interpreteren.
4. Een besef dat iets beleven beter is dan niets beleven. En dat iets niet snappen gezond is.
5. Een ongelofelijk gevoel van geluk dat mijn lief geen Stockhausen is en onze dag niet tot op de minuut plant.
6. Een besef (ja, nog een) dat ik blijkbaar een grote interesse heb in het verborgen leven van onze poetsvrouw.

Misschien tot nog eens, Stockhausen?